▪ براي درمان كيست چه اقدام هايي انجام مي شود؟ درمان كيست مويي به اين بستگي دارد كه بيمار در چه مرحله اي از تشكيل كيست به پزشك مراجعه كند اما تنها راه درمان آن جراحي است. اين عمل جراحي، وسيع نيست فقط آبسه تخليه و موها خارج مي شوند. بعد حفره كاملا شستشو داده مي شود. از آنجا كه حفره كامل برداشته نمي شود، درصد بسيار زيادي از كيست ها دوباره عود مي كنند.  درمان كيست مويي در بيماراني كه در فاز ترشح هستند يا در بيماراني كه فقط با درد در ناحيه مراجعه مي كنند و به نظر مي رسد كيستشان هنوز عفوني نشده و در مرحله شروع ضايعه هستند، با بيماراني كه كيستشان به شدت عفوني شده، متفاوت است و براي درمانشان مي توان يك جراحي كامل انجام داد و ضايعه را كاملا برداشت. در مورد وسعت جراحي براي برداشتن كيست مويي و اينكه جاي ضايعه را چه بايد كرد، بين جراحان اختلاف نظر وجود دارد. اگر بيمار در مراحل اوليه ايجاد كيست مراجعه كند و كيستش كوچك باشد، مي توان آن را برداشت و به طور اوليه بخيه زد و زخم را ساده بست اما اگر كيست خيلي بزرگ يا عفوني باشد، نمي توان آن را پانسمان كرد زيرا زخم دچار مشكل مي شود. به همين دليل پس از برداشتن ضايعه، زخم را بخيه نمي زنيم و باز نگه مي داريم. در مواقعي هم كه حفره ايجاد شده بزرگ اما غيرعفوني باشد، از گوشت اطراف حفره در ناحيه باسن استفاده و زخم بسته مي شود.  

بيماري كيست مويي يا سينوس پيلونيدال را اولين بار فردي به نام هاجز در سال ۱۸۸۰ توصيف كرد. كيست مويي حفره اي است كه داخل آن موادي شامل چربي و كلافه هاي مو جمع مي شود و به آن كيست «پيلونيدال» مي گويند زيرا عامل به وجود آورنده آن مو است...  اين بيماري در طول جنگ جهاني دوم بين رانندگان جيپ كه طولاني مدت در راه هاي ناهموار رانندگي مي كردند و بالا و پايين مي رفتند، شايع شد. به همين دليل اين مشكل «بيماري رانندگان جيپ» ناميده شد. اين بيماري در وضعيتي مشابه در شكاف بين انگشتان آرايشگرها به دليل وجود موي مشتريان و رطوبت نيز بروز مي كند. براي آشنايي بيشتر با اين مشكل گفت وگوي ما را با دكتر ماهرخ دائمي، متخصص جراحي عمومي و استاديار دانشگاه علوم پزشكي تهران بخوانيد. ▪ خانم دكتر! اين كيست دقيقا كجاي بدن تشكيل مي شود؟  ناحيه ايجاد كيست مو دقيقا در فرورفتگي قسمت بالاي بين ۲ باسن و روي استخوان خاجي يا ساكروم است.

اين فرورفتگي هنگام نشست و برخاست افراد يك حالت مكش ايجاد مي كند، در نتيجه موها به آن سمت كشيده و خم مي شوند. به همين دليل نشستن طولاني مدت باعث خواهد شد سر موها به داخل نسج پوست فرو رود و به تدريج در اثر رشد مو يك كلاف مويي در محل تشكيل شود. برخي از پزشكان معتقدند به وجودآمدن اين مشكل، زمينه مادرزادي دارد و كيست داخل نسج لايه هاي تشكيل دهنده جنين در دوران بارداري تشكيل شده است. 

 ▪ آيا اين باور كه افراد پرمو بيشتر در معرض ابتلا به كيست مويي هستند، درست است؟ نه، زيرا برخي از مراجعان ما واقعا افراد كم مويي هستند. اين حالت نشان مي دهد ايجاد كيست مويي فقط به دليل پرمويي يا نفوذ موها نيست و علل ديگري دارد كه معمولا ناشناخته هستند. در ضمن اين مشكل در آقايان شايع تر است. 

 ▪ اين بيماري بيشتر در چه سنيني اتفاق مي افتد؟ معمولا در جوان ها ديده مي شود و ما انتظار داريم اگر سينوسي وجود دارد، خودش را تا سنين ۲۵ تا ۳۰ سالگي نشان دهد. بعيد است كه افراد مسن با مشكل كيست مويي مراجعه كنند. 

  ▪ اين كيست ها معمولا چه نشانه هايي دارند؟ علايم باليني اين ضايعه بستگي به آن دارد كه كيست چطور خودش را نشان بدهد. بسياري از اوقات ممكن است كيست نشانه اي نداشته باشد و فرد اصلا از وجود آن بي خبر باشد. گاهي كيست خود را با درد در قسمت فوقاني باسن نشان مي دهد. اين درد مي تواند يا به علت وجود كيست بدون هيچ عارضه اي به وجود آيد يا به علت وجود عفونت در اثر تجمع مو و چربي باشد كه در اين صورت كيست به صورت آبسه درمي آيد. گاهي هم بيمار به دليل ترشحاتي كه روي لباسش به صورت چرك و خون در آن ناحيه مي بيند، مراجعه مي كند.  

 ▪ براي درمان كيست چه اقدام هايي انجام مي شود؟ درمان كيست مويي به اين بستگي دارد كه بيمار در چه مرحله اي از تشكيل كيست به پزشك مراجعه كند اما تنها راه درمان آن جراحي است. اين عمل جراحي، وسيع نيست فقط آبسه تخليه و موها خارج مي شوند. بعد حفره كاملا شستشو داده مي شود. از آنجا كه حفره كامل برداشته نمي شود، درصد بسيار زيادي از كيست ها دوباره عود مي كنند.  درمان كيست مويي در بيماراني كه در فاز ترشح هستند يا در بيماراني كه فقط با درد در ناحيه مراجعه مي كنند و به نظر مي رسد كيستشان هنوز عفوني نشده و در مرحله شروع ضايعه هستند، با بيماراني كه كيستشان به شدت عفوني شده، متفاوت است و براي درمانشان مي توان يك جراحي كامل انجام داد و ضايعه را كاملا برداشت. در مورد وسعت جراحي براي برداشتن كيست مويي و اينكه جاي ضايعه را چه بايد كرد، بين جراحان اختلاف نظر وجود دارد. اگر بيمار در مراحل اوليه ايجاد كيست مراجعه كند و كيستش كوچك باشد، مي توان آن را برداشت و به طور اوليه بخيه زد و زخم را ساده بست اما اگر كيست خيلي بزرگ يا عفوني باشد، نمي توان آن را پانسمان كرد زيرا زخم دچار مشكل مي شود. به همين دليل پس از برداشتن ضايعه، زخم را بخيه نمي زنيم و باز نگه مي داريم. در مواقعي هم كه حفره ايجاد شده بزرگ اما غيرعفوني باشد، از گوشت اطراف حفره در ناحيه باسن استفاده و زخم بسته مي شود.  

 ▪ باز نگه داشتن زخم مشكلي براي بيمار ايجاد نمي كند؟ نه، فقط بايد زخمش را مرتب شستشو دهد و پانسمان كند تا به تدريج زخم التيام يابد و بسته شود. زمان بهبود زخم با توجه به شرايط بيمار و اندازه حفره، ممكن است تا ۲ ماه يا بيشتر طول بكشد. يكي از مشكلاتي كه معمولا بيماران مبتلا به كيست از آن شكايت دارند، عود مجدد كيست حتي پس از يك جراحي بسيار خوب است.

به همين دليل هميشه به آنها يادآوري مي كنيم چند درصدي احتمال عود كيست وجود دارد.  

 ▪ آيا افراد مي توانند خودشان چرك و خون داخل كيست را تخليه كنند يا حتما بايد به پزشك مراجعه كنند؟ تخليه كيست به وسيله خود افراد مستلزم آن است كه لايه رويي زخم نازك شود. بارها افرادي را ديده ايم كه پمادهاي مختلفي روي كيست مي مالند تا سر باز كند. اين كار در اين ناحيه بسيار خطرناك است زيرا پوست ناحيه فوقاني باسن ضخيم و مدت زماني كه طول مي كشد تا لايه رويي كيست نازك شود و سر باز كند، طولاني است. مگر اينكه قبلا اين ناحيه سينوسي و همراه با ترشح بوده باشد و حال دهانه سينوس بسته شده و محتويات داخل آن كه باكتري هم در آن وجود دارد، ايجاد آبسه كنند. در اين صورت فشار دادن آبسه باعث مي شود دهانه سينوس مجددا باز شده و محتويات آن خارج شود. اين تخليه به هيچ وجه موثر نيست زيرا دهانه دوباره بسته مي شود و دوباره آبسه مي كند. فقط پزشك مي تواند با جراحي تمام محتويات داخل كيست را كامل خارج كند. ضمن اينكه درد شديدي كه اين بيماران دارند، اصلا اجازه نمي دهد كه خودشان كيست را دستكاري كنند يا به پزشك مراجعه نكنند. 

  ▪ بيماران پس از جراحي بايد چه نكته هايي را رعايت كنند؟ اگر پس از جراحي زخمشان بسته شود، بايد مدتي هنگام نشستن مراقب باشند تا فشاري به زخم نيايد. نبايد ضربه بخورند و بايد مواظب باشند زمين نيفتند زيرا ممكن است بخيه ها پاره شوند و زخم باز شود. نكته بسيار مهم پس از جراحي رعايت مسايل بهداشتي و نظافت است. اين افراد، به خصوص كساني كه پرمو هستند، بايد حتما موهاي آن قسمت از بدنشان را از بين ببرند و مراقب باشند تا عرق در آن محل نماند. براي اين كار بهتر است دستمالي را در چين قسمت فوقاني باسن بگذارند تا رطوبت عرق را بگيرد زيرا رطوبت و باكتري هايي كه در محل وجود دارند، احتمال ابتلا به آبسه را بيشتر مي كنند. اگر پس از جراحي زخم باز نگه داشته شود، بايد مرتب پانسمان زخم عوض شود. پانسمان هاي خاصي وجود دارد كه استفاده از آنها با توجه به مدت زماني كه از جراحي گذشته و شرايط بيمار، توصيه مي شود. اين پانسمان ها كمك مي كنند تا زخم هاي مترشحه جمع شوند. در غير اين صورت مي توان زخم را با سرم شستشو تميز و پانسمان كرد.   

▪ اين افراد در اجابت مزاج مشكلي ندارند؟ نه اصلا، فقط اگر حس كردند پانسمانشان آلوده شده بايد هرچه سريع تر آن را عوض كنند.   

▪ براي افرادي كه هنوز به اين عارضه مبتلا نشده اند، راه پيشگيري وجود دارد؟ بله، اگر فردي پرمو است بايد مسايل بهداشتي و نظافت را رعايت كند، موهاي بين باسن را با استفاده از كرم هاي موبر و نه با تيغ از بين ببرد و از نشستن هاي طولاني خودداري كند.

كيست مويي